Dit artikel is gebaseerd van een interview op 27 oktober 2016 door Agf.nl bij ondergetekende.
Na een uitermate treurig voorjaar hebben de komkommer- en paprikatelers toch een behoorlijk seizoen weten te doorlopen. In tomaat en aubergine is dat anders, ziet Arie Middelburg. Vanwege zijn adviesbureau GreenMatch is Middelburg het hele jaar door bezig met de prijzen en ontwikkelingen in de afzet van groenten. Hij praat hier het seizoen door en vertelt over de ontwikkelingen die hij ziet in Nederlandse vruchtgroente sector.
Slechte start in de tomaten
“In de tomaten was het voorjaar ronduit slecht en het voorjaar heeft heel lang geduurd”, trapt Middelburg af. “Door de forse, Spaanse concurrentie en door de vrij goede producties uit zowel de (jaarlijks toenemende) belichte als de onbelichte teelt, heeft zowel tros als los onder druk gestaan. Normaal begint de concurrentie tegen mei wel af te nemen, maar nu was het tot in juni moeilijk.” Pas in juli en augustus werd het echt beter. “De prijsvorming was zelfs sterker in die periode dan andere jaren, mede ook door een goede vraag vanuit Zuid-Europa.” Toch is het geen hosanna-seizoen geworden voor de tomatentelers. “Eind augustus en september is nog een behoorlijke inzakking geweest, met name in tros. Daardoor is het herstel niet geheel tot stand gekomen en blijft er een achterstand staan op vorig jaar.”
Najaar verbetering
Opvallend in de tomatensector is de structurele marktverbetering in het najaar. “Door de belichting (en dus afname en verlating gangbare teelt) is het totale productiepatroon in Nederland fors veranderd en verschoven: in het voorjaar is er meer productie en in het najaar brengt de eerdere teeltwisseling bij de belichte teelt verlichting op de markt. Ook dit jaar zag je vanaf begin augustus reeds de prijzen stijgen, maar een vrij forse plotselinge productieverhoging eind augustus verraste veel mensen en zette de prijzen onder druk.”
Arealen
Momenteel wordt er al weer gezaaid voor volgend jaar voor de gangbare teelten, de eerste belichte teelten komen al weer in productie en netto is er een kleine groei in tomaat zichtbaar in combinatie met de belichte teelten. De nieuwe kwekerijen worden gevuld met gewone tros, maar ook met specialties. “Maar het lijkt erop dat het totale areaal los/tros 2017 ongeveer gelijk blijft. Er is wel sprake van verschuiving naar de specialties, naar snoeptomaten, cocktail en troscherrytomaten en enkele telers schakelen over naar andere teelten: komkommers, aardbeien en bio”, ziet Middelburg. “Ook in de belichting is er in lijn met afgelopen jaren een toename zichtbaar. De precieze cijfers zijn er nog niet, maar het gaat niet alleen om trostomaat. Ook de specialties worden onder de lampen geteeld.”
Aubergines
Ook de aubergines kenden een dramatisch voorjaar. “Beroerd”, vindt Middelburg. “En daarna is het ook matig gebleven, behalve in (bijna structureel) de maanden augustus en september, wat het resultaat gelukkig enigszins heeft verbeterd in de cumulatieve prijsvorming.
De aubergine had zeer te lijden in voorjaar tot in de zomer onder de Spaanse concurrentie. Bij tomaten kunnen we het kwalitatief in Nederland nog altijd beter doen ten opzichte van Spanje, maar de paprika’s en aubergines kunnen ze in Spanje niet alleen vrij goed, maar ook vrij lang produceren. Met name in het lange en late voorjaar is dat voor de Nederlandse aubergines lastig geweest, maar ook de rest van het seizoen is ondanks een paar prijspieken moeizaam gebleven. De auberginemarkt lijkt verzadigd op basis van het huidige marktbereik (de export naar Rusland wordt node gemist in de laatste jaren, niet alleen bij aubergines, maar ook bij trostomaten en paprika) en ondanks dat er hard gewerkt wordt aan de verbetering van de consumptie, is dat niet makkelijk.” Nu gaat het Nederlandse areaal iets omlaag volgens de huidige inzichten en lijkt het erop dat het Spaanse aubergine-areaal ook gaat minderen. “Je weet nooit of er iemand gaat reageren door een kas te huren en daar aubergines in te zetten, maar het lijkt dat er iets meer lucht moet komen voor 2017 ten opzichte van de afgelopen jaren, inclusief dit seizoen”.
Komkommers boerden goed
In de komkommers is het een heel ander verhaal. “Uiteindelijk is het seizoen heel goed gelopen en daarbij zijn de telers extra geholpen door de hagelschade in juni. Dat heeft voor extra schaarste gezorgd door uitval van productie. Het areaal is de laatste jaren al behoorlijk ingekrompen en de Spaanse concurrentie is beperkt gebleven. Nu zie je de komkommerprijzen weer dalen omdat Spanje goed in de markt zit en dat zal in het voorjaar ook weer gebeuren. In eerdere jaren gingen de Spaanse telers langer door, maar dat ging qua afzet lang niet altijd goed. De prijzen viel vaak behoorlijk tegen in het late voorjaar en dan is het animo al snel beperkt.”
Hogedraad teelt
De tegenvallende prijzen in het voorjaar hebben ook gevolg op de Nederlandse planningen. “Maar we zien dat later beginnen ook grenzen heeft. Het hele seizoen schuift op en uiteindelijk houd je toch een aantal periodes waarin je het niet verdient en en waarin je het wel verdient. Het gaat erom tot een bepaalde omzet te komen op jaarbasis. Het kan handig zijn om supervroeg te beginnen, maar daarvoor moet je echt hogedraadteelt en belichting hebben. De hogedraadteelt zal waarschijnlijk wat gaan toenemen. “Het lijkt interessanter te zijn omdat er meer productie mogelijk is, maar het vraagt ook zeker deskundigheid.
Paprika’s draaiden aardig
Dan de laatste van de drie grote gewassen: de paprika’s. “Ondanks een moeilijke afloop hebben de paprika’s het over het algemeen dit jaar aardig goed gedaan, ook in vergelijking met vorig jaar, maar toch uiteindelijk wel iets minder door een slechte prijsvorming in de laatste periode van het seizoen. De ene teler zal praten over een topseizoen, de andere over een redelijke. De marktmogelijkheden in Europa zijn goed geweest voor de Hollandse paprika. In het voorjaar was Spanje dik aanwezig op West-Europa en lagen de prijzen onder druk, maar in de zomer is het goedgemaakt”, somt Middelburg op. “En hierbij heeft de goede export naar Amerika goed geholpen. Al met al is het in paprika voor het tweede jaar op rij aardig goed uitgekomen, evenals bij de komkommers”.
Areaal wijziging
“Het areaal paprika gaat uitbreiden in 2017. Iedereen hoopt op de Chinese export, maar dit is nog erg prematuur en moet nog opgestart worden en is nog geen bulkmarkt. Waar zit dan de ruimte om de paprika redelijk goed te verkopen?” En dat is niet het enige. “Volgens berichten neemt het areaal in Spanje ook toe”, vervolgt Middelburg. “De vraag is nu of de markt dat op gaat nemen, en voor welke prijs. Zeker in het voorjaar zal de druk op de markt nog verder toenemen, tenzij Spanje nog zeer slecht weer krijgt in de winter”.
Indexering prijsvorming
In de grafiek hieronder wordt de cumulatieve prijsvorming getoond op basis van geïndexeerd op 10 jaar gemiddeld(2007 t/m 2016 tot en met week 43) bij de gangbare teelten getoond.
Arie Middelburg